ساختار روغن
روغن های صنعتی مورد استفاده در صنایع مختلف با توجه به کارکرد منحصربفرد خود دارای ساختار متفاوتی هستند.
ساختار روغن در صنایع مختلف، متفاوت می باشد.
ساختار اصلی تمام روغن های صنعتی متشکل از روغن پایه و مواد افزودنی می باشد.
برش نفتی روغن پایه یکی از روش های پی بردن به ساختار روغن می باشد.
مواد افزدونی اضافه شده به ساختار روغن صنعتی با توجه به ویژگی های مورد نیاز متفاوت است.
ساختار روغن های صنعتی متفاوت می باشد ولی تمامی روغن های صنعتی با روش های مشابهی تولید می گردند که مرحله اول آن شامل تقطیر نفت خام به دو روش تقطیر در خلا و تقطیر در جو می باشد.
نفت خامی که از زمین استخراج میشود از مواد شیمیایی مختلفی تشکیل شده است.ترکیبات اصلی تشکیل دهنده نفت خام شامل مولکولهایی محتوی اتمهای هیدروژن و کربن می باشد که اصطلاحا هیدروکربن نام دارند. هیدروکربنها پیوندهایی مختلف دارند.
علاوه بر کربن و هیدروژن،درساختار نفت خام که ساختار روغن را تعیین می کند ترکیباتی نظیر اکسیژن،نیتروژن و گوگرد هم وجود دارد.
مرحله دوم تولید روغن صنعتی اضافه کردن حلال پروپان به ساختار روغن مورد نیاز است.مرحله سوم در آماده سازی روغن صنعتی،موم گیری و جداسازی مواد نامرغوب و نامناسب آروماتیکی می باشد.
در پالایشگاههای تولیدکننده روغن ، برش روغنی به عنوان ماده اولیه ساختار روغن به واحد استخراج ارسال میگردد که در آنجا مواد آروماتیک و نیز موادی که حاوی ترکیبات غیر اشباع است، از آن جدا می گردد.
رفینت حاصل که حاوی ساختار روغن صنعتی میباشد، به واحد مومگیری با تولوئن و متیل اتیل کتون ارسال میشود تا انواع پارافین و واکس جداسازی شود. روغن موم گیری شده به واحد تصفیه نهایی توسط هیدروژن ارسال میگردد تا ساختار روغن پایه نهایی حاصل شود.
مرحله چهارم، انحلال و فیلتراسیون ساختار روغن صنعتی مورد نیاز می باشد.مهم ترین مرحله در ایجاد ساختار روغن مورد نظر اضافه کردن مواد افزدونی مورد نظر می باشد.
ساختار روغنی مناسب می باشد که در برابراکسید شدن در مجاورت هوا و در درجه حرارت بالا مقاومت بالایی داشته باشد.
اکسیداسیون باعث بالا رفتن گرانروی و اضافه شدن مواد لجنی خوردگی و فساد در ساختار روغن می گردد.
راه های بسیار متعددی برای بررسی مقاومت روغن در برابر اکسیداسیون وجود دارد.
در یکی از این روش ها مدت زمان سپری شده برای افزایش گرانروی ساختار روغن یا عدد اسیدی افزایش یافته ی نشان داده شده در ساختار روغن تا حدودی به عنوان نتیجه آزمایش مقاومت دربرابر اکسیداسیون، گزارش می گردد.
درپایان انجام این آزمایش با اندازه گیری عدد اسیدی نمونه روغن و ماده جاذب وترکیب این دوعدد، عدد اسیدی کل ساختار روغن حاصل می شود.در ضمن ازترکیب عدد اسیدی و مقدار لجن شده، مجموع محصولات اکسید شده حاصل می شود.
آشكار سازي روند ويسكوزيته يكي از اصولی ترین موارد در آناليز وبررسی ساختار روغن است. به حدی که تغييرات كوچك در ويسكوزيته در ساختار روغن در مدت زمانی طولاني براي انجام پروسه روانكاري به هیچ وجه مناسب نیست.
از دیگر افزودنی های مهم و شاخص به ساختار روغن های صنعتی می توان به موادکاهشدهنده اصطکاک،مواد ضدخوردگی،مواد ضدکف کردن روغن،مواد ضد زنگ،مواد پاک کننده،مواد ضد اکسیداسیون و مواد پایین آورنده نقطه جوش و غیره اشاره کرد.
مواد موجود در ساختار روغن ها باعث به جود آمدن ویژگی های خاص در روغن ها می شود.از این ویژگی ها که همچنین باعث تفاوت انواع روغن ها می شود می توان به موارد زیر اشاره کرد:
Pour Point
نقطه ی ریزش پایین ترین دمایی است که در آن روغن هنوز قابلیت روانکاری را دارد و هر چه کمتر باشد بهتر است و بر حسب درجه ی سانتی گراد مشخص می شود.
TBN OR Total Base Number
شاخصی می باشد که بیانگر مقدار افزودنی های بازی یا قلیایی به کار رفته در تهیه ساختار روغن می باشد. استفاده از افزودنی های بازی یا قلیایی جهت خنثی سازی مواد اسیدی حاصل از احتراق سوخت لازم است. نکته ی دیگر آن است که TBN هر روغن به تدریج و با کارکرد کاهش می یابد . هنگامی که TBN از نصف مقدار آن در روغن تازه کمتر شود زمان تعویض روغن فرا رسیده است . اگر شرایط تعویض روغن فراهم نبود بهتر است که کمی روغن تازه به روغن موتور اضافه شود تا TBN روغن موتور برای مدتی محدود به رنج مطلوب برسد.
Viscosity Index
VI يا شاخص ويسکوزيته ميزان حساسيت ويسکوزيته روغن در مقابل تغييرات دما است و هر چه عدد ویسکوزیته بالاتر باشد ساختار روغن عملکرد بهتری خواهد داشت.
Flash Point
پایین ترین دمايی که بخار روغن می تواند با هوا مخلوطی قابل احتراق را ایجاد بنماید نقطه ی اشتعال یا Flash point گفته می شود. و برحسب درجه سانتيگراد می باشد. هميشه Flash Point بيشتر نشانه کیفیت بالاتر روغن می باشد.
Sulfated Ash
خاکستر سولفاته ، مقدار ماده جامدی است که در هنگام سوخته شدن روغن بجا می ماند ، ميزان بالای اين ماده باعث برجای ماندن رسوبات بر روی قطعات می شود و ميزان کم آن هم باعث افزايش عمر قطعات می گردد .